Bệnh đường ruột là một danh từ chung chỉ các bệnh lý về đường tiêu hóa, nhưng đối với trẻ em bệnh hay gặp nhất đó là tiêu chảy. táo bón, dị ứng thức ăn… Khi trẻ bị tiêu chảy chế độ ăn uống đóng một vai trò rất quan trọng. Trẻ em bị tiêu chảy thường bị mất nước và điện giải và có thể dẫn tới tử vong. Đặc biệt trong tiêu chảy cấp trẻ có thể bị tử vong do cơ thể mất một lượng nước và điện giải, dẫn đến truỵ tim mạch, táo bón cũng là một bệnh phổ biến ở trẻ em, khi táo bón trẻ trẻ biếng ăn chậm lên cân, có thể sa trực tràng khi bị táo bón kéo dài, còn dị ứng thức ăn gây tiêu chảy, nôn trớ, nổi mề day…
Khi bị mắc các bệnh trên các bà mẹ phải cho con ăn uống như thế nào ?
Khi trẻ bị tiêu chảy, điều quan trọng nhất là chống mất nước và điện giải , phải nhanh chóng bồi phụ nước, điện giải và chế độ ăn của trẻ. Ngoài việc dùng các dung dịch điện giải như ORS, hydrrit…có bán ở các hiệu thuốc các bà mẹ có thể tự chế biến các dung dịch bù nước và điện giải từ thực phẩm tại nhà cho trẻ uống. bên cạnh đó chế độ ăn vẫn phải đảm bảo, không được bắt trẻ nhịn ăn, hoặc ăn kiêng quá mức.
|  |
| | Ảnh minh họa
|
Các loại thực phẩm nên dùng khi trẻ bị tiêu chảy:
Gạo (bột gạo), khoai tây.
Thịt gà nạc, thịt lợn nạc, sữa đậu tương.
Dầu ăn.
Cà rốt, hồng xiêm, chuối.
Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi đang bú mẹ: Vẫn tiếp tục cho trẻ bú bình thường và tăng số lần bú.
Trẻ trên 6 tháng tuổi:
- Ngoài sữa mẹ cần cho trẻ ăn thêm nhiều lần và từng ít một các loại bột, cháo tuỳ theo tháng tuổi của trẻ, nên dùng các thức ăn giàu chất dinh dưỡng như thịt, trứng, sữa… và cần cho thêm một ít dầu, mỡ để tăng thêm năng lượng của khẩu phần. Thức ăn cần mềm, nấu kỹ, và cho ăn ngay sau khi nấu để đảm bảo vệ sinh, giảm nguy cơ bội nhiễm, nếu phải cho trẻ ăn những thức ăn đã được nấu sẵn thì cần phải đúng sôi lại trước khi cho ăn. Cho trẻ ăn thêm quả chín hoặc nước quả chín như chuối, hồng xiêm ,xoài, đu đủ… để tăng lượng kali. Không dùng các loại nước giải khát công nghiệp vì có thể làm tăng ỉa chảy.
- Tránh các loại thực phẩm có nhiều xơ hoặc ít chất dinh dưỡng như các loại rau thô, tinh bột nguyên hạt (ngô, đỗ…), khó tiêu hóa.
Không dùng các loại thức ăn có nhiều đường vì những loại thức ăn này có thể làm tiêu chảy nặng hơn. Không được uống các loại nước ngọt có ga - Đối với trẻ nhỏ 6 – 12 tháng cho ăn bột thịt gà, cà rốt , khoai tây ăn 2 – 3 bữa/ngày.
- Đối với trẻ lớn trên một tuổi, nấu cháo với thịt gà, cà rốt khoai tây cho trẻ ăn trong vòng 3 – 5 ngày khi hết tiêu chảy chuyển dần xang chế độ ăn bình thường.
- Ngoài các bữa ăn bột, cháo vẫn cho trẻ bú mẹ bình thường, nếu mẹ không có sữa cho ăn sữa bột công thức theo tháng tuổi, những trường hợp ỉa chảy kéo dài ( > 2 tuần ) cho ăn sữa không có đường lactoza ( Free lactose) hoặc sữa đậu nành, có thể cho ăn sữa chua trong những trường hợp tiêu chảy kéo dài
- Các loại quả chín nên dùng khi trẻ tiêu chảy: hồng xiêm, chuối tiêu chín tới, táo, lê…hạn chế ăn các loại quả chua : cam , bưởi, chanh
Đối với trẻ bị táo bón: tuỳ theo từng lứa tuổi khác nháu có chế độ ăn khác nhau:
- Trẻ dưới 6 tháng : nếu bú mẹ mẹ ăn nhiều rau quả, uống nhiều nước, không nên kiêng khem quá mức, bà mẹ ăn được tất cả các loại rau : mồng tơi, khoai lang, rau dền.. các loại quả : chuối, đu đủ, thanh long, cam, bưởi nên ăn cả múi để tăng cường chất xơ. Nếu nuôi bằng sữa bột công thức chọn loại sữa phù hợp với trẻ, cần đổi sữa để trẻ không bị táo bón, khi pha sữa phải pha theo đúng hướng dẫn, không pha đặc quá, có thể tự làm sữa chua cho trẻ ăn bằng sữa bột công thức đang nuôi trẻ.
- Trẻ > 6 tháng: ăn bột, cháo theo tháng tuổi , khi nấu cho nhiều rau: khoai lang, mồng tơi, rau dền, củ khoai lang, cho trẻ uống nhiều nước : 100ml/kg/ngày ( kể cả sữa), không nên ăn cà rốt, táo, hồng xiêm. Cho trẻ ăn sữa chua 1- 2 cốc /ngày. Ăn chất đạm vừa phải theo đúng nhu cầu.
Nguyên tắc chung chế độ ăn đối với trẻ bị táo bón là: ăn nhiều chất xơ (rau xanh và quả chín), ăn chất đạm vừa phải và uống nhiều nước.
Đối với trẻ bị dị ứng thức ăn: Trẻ bị dị ứng với protein của sữa bò : có thể biểu hiện bằng tiêu chảy, nôn trớ hoặc mẩn đỏ quanh miệng, chuyển cho trẻ ăn sữa đậu nành, hoặc sữa đạm thuỷ phân. Trường hợp trẻ bị tiêu chảy do thiếu men lactaza không chuyển hoá được đường lactose trong sữa : trẻ ỉa chảy kéo dài, phân chua có bọt, không lên cân, cứ uống sữa vào là bị tiêu chảy : cho trẻ dùng sữa đậu nành, sữa không có đường lactose ( free lactose), ăn sữa chua.
Các trường hợp dị ứng thức ăn khác: dị ứng với tôm, cua, cá, nhộng…: biểu hiện ỉa chảy, nổi mề đay : cho trẻ ăn kiêng các loại thức ăn này, khi trẻ lớn có thể cho tập ăn ít một, sau đó tăng dần lên.
Ths. Bs Lê Thị Hải - Viện Dinh dưỡng