Trong thập kỷ qua, Việt Nam  đã vươn lên trở thành một quốc gia dẫn đầu về tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội trong khu vực. Dù đã đạt được những thành quả này, vấn đề an ninh kinh tế và sức khỏe cho thế hệ tiếp sau vẫn chưa được đảm bảo do  tình trạng dinh dưỡng kém gây ra.

Hiện Việt Nam đang đứng thứ 13 trên thế giới về tỷ lệ suy dinh dưỡng: cứ 3 trẻ dưới 5 tuổi thì có 1 trẻ bị thấp còi (thấp so với chiều cao chuẩn theo tuổi). Với mức độ phát triển kinh tế và được xếp vào hàng các quốc gia có thu nhập trung bình như Việt Nam, con số này cao ở mức khó chấp nhận được. Đồng thời, Việt Nam cũng đang phải chịu đựng gánh nặng kép của suy dinh dưỡng: Ở khu vực thành thị như thành phố Hồ Chí Minh, tỉ lệ trẻ bị thừa cân và béo phì tăng gấp đôi trong 10 năm qua. Cả hai thái cực này đều gây ra những tác động đáng kể lên khả năng duy trì sự phát triển và thịnh vượng của một dân tộc.

Có nhiều yếu tố dẫn đến tình trạng dinh dưỡng cho trẻ nhỏ kém ở mỗi quốc gia, song chứng cứ cho thấy việc thông tin không đầy đủ và chính xác về nuôi con bằng sữa mẹ và các chiến dịch quảng cáo rầm rộ của các sản phẩm thay thế sữa mẹ có ảnh hưởng lớn tới cách nuôi dưỡng trẻ của các gia đình. Thông qua việc sửa đổi Luật Quảng cáo, chúng ta có thể đưa ra các quy định phù hợp hơn với khuyến cáo quốc tế cũng như góp phần cải thiện sức khỏe của trẻ.

Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn có thể cải thiện sức khỏe và cứu sống hàng triệu sinh mạng

Từ lúc trẻ được sinh ra đến khi 2 tuổi là giai đoạn quan trọng để có thể ngăn ngừa những hậu quả nguy hại do tình trạng dinh dưỡng kém gây nên. Nếu không được giải quyết trong giai đoạn này, những mối nguy hại đó rất khó được khắc phục. Dinh dưỡng kém làm suy yếu hệ miễn dịch, gia tăng khả năng mắc các bệnh truyền nhiễm cũng như giảm thiểu phát triển trí tuệ. Trẻ bị suy dinh dưỡng thường muộn đi học, dễ bỏ học và tiếp thu kém.

Các thực hành nuôi dưỡng đơn giản như cho trẻ bú sớm ngay trong vòng 1 giờ đầu sau sinh và tiếp tục cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu (nghĩa là không cho trẻ ăn hay uống thêm bất cứ loại thức ăn/uống nào như sữa, bột  thậm chí là nước) có thể ngăn ngừa những tác động xấu do dinh dưỡng kém gây ra. Mặc dù đã có rất nhiều chứng cứ cho thấy những ích lợi to lớn của sữa mẹ so với sữa công thức, chưa đầy 1 trong số 5 trẻ sơ sinh ở Việt Nam được bú mẹ hoàn toàn (Điều tra Dinh dưỡng 2010 của Viện Dinh dưỡng).

Việt Nam là một trong các thị trường được các công ty sữa nhắm tới

Một mặt, do tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ thấp, mặt khác do mức tăng trưởng doanh thu cao của các sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ nhỏ trong thời gian gần đây, các công ty sữa ngày càng mở rộng quảng bá và kinh doanh các sản phẩm của họ ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Từ năm 2008 đến năm 2013, doanh số toàn cầu của các sản phẩm dinh dưỡng dành cho trẻ nhỏ ước tính tăng 37% - trong đó 2/3 doanh số đến từ các nước Châu Á – Thái Bình Dương. Ở Việt Nam, doanh số từ các sản phẩm dinh dưỡng cho trẻ nhỏ tăng 18% trong năm 2009, lên đến hơn 7,5 nghìn tỉ đồng.

Do thông tin bị truyền tải một cách sai lệch thông qua các chiến dịch quảng bá rầm rộ của các công ty sữa, rất nhiều nhân viên y tế và các bà mẹ tin rằng trẻ nhỏ được nuôi cả bằng sữa mẹ và sữa bột sẽ tăng trưởng và có sức khỏe tối ưu. Điều này là không có cơ sở khoa học. Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn thực sự có liên quan tới sự gia tăng chỉ số thông minh và nâng cao thành tích học tập. Trẻ được bú mẹ đến khi lớn lên sẽ ít gặp các nguy cơ mắc phải các bệnh tiểu đường loại I và II, chứng cao huyết áp, béo phì và một số bệnh ung thư khác. Việc sử dụng các sản phẩm thay thế sữa mẹ tước đoạt của trẻ cơ hội được hưởng thụ các đặc tính bảo vệ của sữa mẹ và từ đó đặt trẻ trước các nguy cơ xấu về sức khỏe, tăng trưởng và phát triển thể chất và trí tuệ.

Các quy định chặt chẽ về việc quảng cáo các sản phẩm thay thế sữa mẹ sẽ giúp gia tăng tỉ lệ nuôi con bằng sữa mẹ

Trong khi doanh số bán lẻ và hoạt động quảng bá các sản phẩm sữa cho trẻ nhỏ ngày càng đáng lưu tâm, thực tế cho thấy nếu có các quy định chặt chẽ điều chỉnh vấn đề quảng cáo, chúng ta sẽ ngăn chặn được các hoạt động quảng bá sản phẩm sữa có tác động xấu đến tỉ lệ nuôi con bằng sữa mẹ.

Từ năm 2002 đến năm 2007, doanh số bán lẻ các sản phẩm sữa bột ở Trung Quốc tăng từ khoảng 1 tỉ  lên gần 3,5 tỉ đô la Mỹ. Cũng trong giai đoạn này ở Ấn Độ, doanh số duy trì ổn định ở mức ít hơn 500 triệu đô la Mỹ. Lý do của sự khác biệt là ở cách hai quốc gia này quy định và quản lý các hoạt động quảng cáo các sản phẩm thay thế sữa mẹ như thế nào. Tại Ấn Độ, quảng cáo của tất cả các loại sản phẩm thay thế sữa mẹ đều bị cấm. Trong khi đó, ở Trung Quốc, các quảng cáo trên truyền hình và việc sử dụng các ngôi sao nổi tiếng để quảng bá sản phẩm lại được cho phép.

Hơn một thập kỉ qua, nhờ thực hiện các chương trình nuôi dưỡng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tổng thể trong đó bao gồm việc thực thi các quy định về tiếp thị và quảng bá phù hợp với các khuyến nghị quốc tế, có 19 quốc gia trên thế giới đã có tỉ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn tăng 20%.

Việt Nam: Quốc hội giữ vai trò quan trọng

Chúng ta có thể cải thiện sức khỏe của trẻ em Việt Nam nếu Luật Quảng cáo có những quy định phù hợp với Luật Quốc tế về tiếp thị các sản phẩm thay thế sữa mẹ nhằm cấm quảng cáo sữa, bình bú và núm vú giả cho trẻ dưới 2 tuổi.

Trách nhiệm của chúng ta là phải đảm bảo các nhân viên y tế và các bà mẹ tiếp cận được với những thông tin chính xác để lựa chọn được cách nuôi dưỡng con em mình một cách tối ưu. Luật pháp hiện hành vẫn cho phép lưu hành các thông tin sai lệch và đe dọa sự phát triển kinh tế - xã hội lành mạnh của đất nước.

Thời điểm hiện tại, khi Quốc hội đang xem xét thông qua Luật Quảng cáo vào năm 2012, chính là lúc chúng ta cần nghĩ tới lợi ích tốt nhất cho trẻ em hôm nay, vì các em chính là thế hệ lãnh đạo của đất nước mai sau.