Táo bón là hiện tượng trẻ đi ngoài phân rắn và khô, hoặc khoảng cách 2 lần đại tiện quá xa nhau. thường trên 3 ngày. Trẻ bị táo bón thường có các biểu hiện sau: Trẻ biếng ăn, ăn không tiêu,bụng chướng, đầy hơi, đau bụng, sờ nắn bụng thấy những cục phân rắn.
Những nguyên nhân dẫn đến táo bón:
- Táo bón do nguyên nhân ăn uống: là loại hay gặp nhất: Ăn chưa đủ số lượng,trẻ ăn sữa bò, pha sữa không đúng tỉ lệ, mẹ bị táo bón cho con bú bị táo bón,ăn ít chất xơ: không chịu ăn rau quả, chỉ ăn nước không ăn cái rau, quả,uống ít nước
- Táo bón do yếu tố tâm lý: thường hay gặp ở lứa tuổi trẻ mẫu giáo: trẻ thường ngại xin phép cô giáo, hoặc sợ bẩn không muốn đi ỉa sau vài lần làm cho đại tràng dãn to (phình to đại tràng mắc phải) vì vậy phân phải tích nhiều ngày mới đủ kích thích đại tràng gây phản xạ đi ngoài: trẻ thường ỉa phân khuôn to như người lớn, phân cứng và khô.
- Táo bón do dùng thuốc: thuốc kháng sinh, thuốc ho có codein, viên sắt, hay gặp khi trẻ bị ốm phải dùng kháng sinh hoặc thuốc ho
- Bệnh toàn thân: còi xương do trương lực cơ giảm làm cho nhu động ruột kém phân phải lưu chuyển lâu trong lòng ruột, Trẻ suy dinh dưỡng do biếng ăn nên trẻ thường ăn ít dẫn đến tình trạng đói phân mấy ngày trẻ mới đi người 1 lần. Trẻ bị thiếu máu thường phải uống sắt cũng là nguyên nhân gây táo bón.
- Bệnh ngoại khoa, tiêu hoá: dị tật bẩm sinh, phình to đại tràng, hẹp ruột, hẹp hậu môn, nứt kẽ hậu môn.
Để khắc phục tình trạng táo bón ở trẻ em các mẹ cần phải làm gì?
Tùy theo từng nguyên nhân mà điều trị nhưng điều chỉnh lại chế độ ăn vẫn là quan trọng nhất:
- Uống nhiều nước: trẻ < 6 tháng bú mẹ hoàn toàn thì không cần uống nước, nhưng nếu trẻ bị táo bón thì vẫn cho uống 100 -200ml nươc/ngày, trẻ bắt đầu ăn dặm từ 6 - 12 tháng uống 200 -300 ml/ngày, trẻ 1- 3 tuổi uống 500 -600ml nước/ngày, trẻ 3 -5 tuổi uống 1 lit nước/ngày, trẻ 6 -10 tuổi uống 1200 - 1500 ml/ngày. Trẻ > 10 tuổi uống bằng người lớn: 1500 - 2000ml/ngày
- Ăn nhiều rau xanh và quả chín: chọn các loại rau quả có tính chất nhuận tràng: Rau khoai lang, mồng tơi, củ khoai lang, đu đủ, chuối tiêu, cam, bưởi
- Chọn loại sữa không gây táo bón có bổ sung thêm chất xơ, pha sữa với nước cháo loãng hoặc nước bột khoai lang nghiền ( đối với trẻ nuôi sữa ngoài)
- Trẻ lớn: tập thói quen ăn nhiều rau, quả chín từ nhỏ
- Không nên ăn các loại hoa quả có vị chát: ổi, hồng xiêm, bánh kẹo nước uống có chocolat, cà phê
- Điều trị táo bón cho mẹ nếu mẹ bị táo khi nuôi con bú bằng chế độ ăn uống
Luyện tập:
- Tăng cường vận động cơ thành bụng và cơ tròn hậu môn: chạy nhảy nô đùa, tập thể dục, thể thao (trẻ lớn)
- Xoa bụng cho trẻ theo khung đại tràng từ phải qua trái ngày 3 – 4 lần vào khoảng cách giữa 2 bữa ăn (trẻ dưới 1 tuổi)
- Vệ sinh đại tiện: tập cho trẻ đại tiện đúng giờ qui định, trẻ nhỏ thì xi ỉa hoặc cho trẻ ngồi bô vào 1 giờ nhất định trong ngày
- Điều trị các bệnh còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu máu nếu có
- Dùng thuốc: thuốc nhuận tràng, men tiêu hoá vi sinh, vitamin C thì đơn của thầy thuốc
- Thụt tháo là biện pháp cuối cùng nếu trên 3 ngày sau khi đã dùng mọi biện pháp trên mà trẻ vẫn không đi ngoài được
Dùng nước muối sinh lý hoặc nước ấm pha mật ong tỉ lệ 5% đói với trẻ < 1 tuổi mỗi lần thụt 100ml, trẻ > 1 tuổi: 200ml hoặc thuốc micolax thụt hậu môn mỗi lần thụt 1 ống.
Ths. Lê Thị Hải - Giám đốc Trung tâm Khám, tư vấn dinh dưỡng trẻ em - Viện Dinh dưỡng